Sinds de corona crisis begin 2020 is er sprake van een tekort in de bouw. Nooit eerder was het tekort aan bouwmaterialen en personeel zo groot als nu, dit blijkt uit cijfers van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB). Inmiddels is de materiaalschaarste een groter probleem dan het personeelstekort. Benieuwd naar wat de problemen door de tekorten in de bouw zijn? Wij leggen het je graag uit.
Tekort aan personeel
Om te beginnen is er in bijna elke sector een tekort aan personeel, maar nergens zijn de vacatures zo lastig vervulbaar als in de bouw. De instromers van relevante opleidingen stijgt met 6,5%, maar het aantal openstaande vacatures stijgt harder met zo’n 73% ten opzichte van dezelfde tijd vorig jaar. Met een bouwopgave van 1 miljoen huizen voor 2030 is het cruciaal om structureel personeel binnen boord te houden en aan te trekken.
Het tekort aan personeel in de bouw is ontstaan tijdens de financiële crisis in 2008, in deze periode zijn veel werknemers ontslagen en hebben banen gevonden in andere sectoren. Verder is de laatste decennia ‘werken met je handen’ een negatief begrip geworden, waardoor het steeds moeilijker is om jongeren enthousiast te maken voor de bouw.
Daarnaast is de alternatieve instroom van personeel zeer beperkt, omdat de vereiste opleidingen vaak ontbreken. Ook blijken arbeidsmigranten steeds lastiger te mobiliseren na de corona pandemie door het stilliggen van het internationale verkeer. Het buitenland heeft ook een krappe arbeidsmarkt, dus is het voor arbeidsmigranten steeds minder aantrekkelijk om te werken in Nederland.
Dit probleem is enerzijds op te lossen door de poule aan vakmensen in de bouw te vergroten. Eén van de manieren om dit te bewerkstelligen is het personeel te binden. Dit kan worden bereikt door werkgeluk te creëren en actief mee te denken in persoonlijke ontwikkeling. Een andere manier om de personeelsproblemen in de bouw op te lossen is het aantrekken van personeel. Veel mensen in de bouw hebben één ding gemeen, het gevoel dat je écht meebouwt aan de revolutie binnen het fysieke domein. Daardoor kan je het werkveld aantrekkelijker maken voor (zij)instromers.
Anderzijds is dit probleem op te lossen door innovatie. De personeelssituatie dwingt de bouw tot alternatieven om de arbeidskrapte te verlagen en minder afhankelijk te zijn van personeelsvoorziening. Robotisering in het bouwproces is een van de grootste trends in de bouwwereld op dit moment. De Nederlandse bouwsector steekt namelijk tot 2030 ongeveer 306 miljoen euro in robots in een markt die jaarlijks 14,1% groeit. Daarmee wordt er voor een extra groei in de arbeidsproductiviteit gezorgd. Door robotisering wordt er duurzamer, preciezer en foutloos gebouwd.
Tekort aan bouwmaterialen
Een ander probleem in de bouw is het tekort aan bouwmaterialen. Meer dan 20 procent van bedrijven in de bouw ondervinden hinder in bedrijfsvoering door aanhoudende materiaal tekorten. Door de sterk stijgende kosten voor bouwmaterialen worden bouwprojecten duurder. Daardoor stellen investeerders en opdrachtgevers verschillende bouwprojecten uit en zijn er zelfs een aantal bouwprojecten stilgelegd.
Verder zijn ook de invoerprijzen van ijzer en staal met 70% gestegen ten opzichte van het jaar ervoor. Ook lopen de bouwkosten verder op door de stijgende inflatie. Bovendien blijft de rente stijgen waardoor het aanhouden van materiaalvoorraad duurder wordt.
Daarnaast verergert de Russische inval in Oekraïne en de daarop volgende sancties de situatie alleen maar. Dat komt doordat het aanbod van bouwmaterialen krimpt omdat de toevoer uit Rusland en Oekraïne stokt – de plek waar veel bouwmaterialen vandaan komen. Ook rijzen de prijzen voor energie-intensieve producten zoals staal en bakstenen de pan uit door de stijgende energieprijzen.
Een kanttekening die hierbij gemaakt dient te worden is dat de stijgende schaarste aan bouwmaterialen een impuls geeft aan innovatie. Door het tekort gaan bouwbedrijven naar alternatieve oplossingen kijken om circulair te bouwen. (Nieuwe) Bouwmethodes als modulair, prefab en 3D-printing bouwen worden steeds populairder. Dit komt doordat de bouwkosten verlaagd worden, de planning ingekort wordt en hierdoor een duurzame oplossing wordt geboden.
Conclusie
Kortom, de bouw kent enorme tekorten aan personeel en materialen. De tijd gaat uitwijzen hoe en wanneer de problemen opgelost gaan worden. Wat we wel weten is dat er dringend iets moet veranderen om de branche aantrekkelijk te maken. De overheid kan hier een handje bij helpen, door onder andere het stigma van werken in de bouw te veranderen. Door bijvoorbeeld andere doelgroepen aan te trekken, zoals vrouwen.