Op 1 januari 2024 vond een belangrijke gebeurtenis plaats in de Nederlandse geschiedenis – de Omgevingswet trad in werking. Deze wet is een ingrijpende verandering in de manier waarop zowel de overheid als het bedrijfsleven omgaan met ruimtelijke ontwikkeling. Nu, een maand na de inwerkingtreding, hebben de Fielders hun eerste stappen gezet in het toepassen van deze nieuwe wetgeving.
Maar hoe hebben zij dit ervaren? In onze bruisende FIELD community blijven we nauw met elkaar in contact, onder andere via onze FIELD groepschat. Hier bespreken we dagelijkse uitdagingen en geven we elkaar waardevol advies. Het onderwerp ‘Omgevingswet’ is de afgelopen maand dan ook vaak het gesprek van de dag geweest.
In deze blog nemen we een duik in de ervaringen van onze Fielders en verkennen we de verandering die deze baanbrekende wetgeving met zich meebrengt.
Wat is de Omgevingswet?
De Omgevingswet bundelt wetten en regels die voorheen golden over ruimtelijke ordening, milieu en bouw om het beheer van onze fysieke omgeving eenvoudiger en effectiever te maken. Het doel is om alle regels in één wet te hebben, zodat het begrijpelijker en toegankelijker wordt en om dubbele regels of tegenstrijdigheden zoveel mogelijk te voorkomen. Deze wet omvat alle aspecten van onze omgeving, zoals gebouwen, natuur, water, lucht en meer!
De omgevingswet eigen maken
De Fielders hebben de afgelopen maand niet alleen aan hun dagelijkse opdrachten gewerkt, maar hebben zich ook ingezet om de nieuwe werkwijze die de Omgevingswet met zich meebrengt eigen te maken. Ook hierbij staat werkgeluk centraal. Ze hebben geïdentificeerd welke specifieke aspecten van hun processen daadwerkelijk veranderen en hebben nagedacht over hoe ze deze veranderingen op een manier kunnen implementeren die in hun tailor-made werkomgeving past. Onze Talentcoaches hebben hierbij een waardevolle rol gespeeld en tijdens de Field Talks zijn er belangrijke inzichten naar voren gekomen.
Inzichten van de Fielders
We hebben gemerkt dat veel gemeenten nog druk bezig zijn met het afhandelen van eerdere aanvragen die vlak vóór de ingang van de Omgevingswet werden ingediend. De werkelijke impact van de wet zal dus pas in de komende maanden duidelijk worden. Toch hebben we al een aantal belangrijke inzichten kunnen verzamelen die de Fielders met elkaar hebben gedeeld binnen de FIELD groepschat.
Aanvragen indienen verloopt niet vlekkeloos
De aanvragen die binnenkomen via de formulieren op het nieuwe Omgevingsloket worden nog niet altijd compleet ingevuld en de specifieke knelpunten lopen uiteen. Bijvoorbeeld, in sommige gevallen wordt een activiteit als technisch bouwen aangemerkt terwijl het eigenlijk vergunningvrij is – maar wél vergunningplichtig voor de omgevingsplanactiviteit. Dit leidt vaak tot verwarring, vooral omdat het nieuwe Omgevingsloket niet alle benodigde informatie duidelijk weergeeft. Voor professionals is het al een uitdaging om te navigeren binnen het systeem, laat staan voor aanvragers die niet dagelijks bezig zijn met de stof. Een eerste start van de ‘vergunning-check’ geeft maar liefst 280 werkzaamheden waaruit gekozen kan worden en uitkomst van de vergunning-check resulteert veelal in het advies: ‘neem contact op met uw gemeente’.
Daarnaast is het soms verwarrend dat in sommige gevallen meerdere activiteiten afzonderlijk worden ingediend, bijvoorbeeld een losse aanvraag voor monumentenzorg, omgevingsplanactiviteiten en bouwactiviteiten, waar voorheen een verplichte koppeling was vanwege onlosmakelijkheid van activiteiten die betrekking hadden op hetzelfde project. Het is weliswaar duidelijk waar ze bij horen, maar het wordt ingewikkelder als je op een later moment toezicht moet houden op drie vergunningen voor één project. Bovendien kan tegen elke afzonderlijke vergunning ook apart bezwaar en beroep worden ingesteld, wat het geheel minder overzichtelijk maakt.
Bouwen (omgevingsplan) of omgevingsplanactiviteit?
Een ander struikelblok binnen het Omgevingsloket is een functie in het nieuwe aanvraagformulier, waarin staat ‘bouwen (omgevingsplan)’. Dit wekt de indruk dat de functie gaat over bouwen, terwijl eigenlijk wordt gevraagd om een omgevingsplanactiviteit, waarbij alleen een ruimtelijke beoordeling plaatsvindt (toetsing van omgevingsfactoren en welstand). Ook het omgevingsplan zelf kan verwarrend zijn, omdat het locaties toont die aan andere bestemmingsplannen grenzen. Hier moet goed op worden gelet.
Tijdens een DSO-webinar van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten werden veel van de eerder genoemde uitdagingen en wensen besproken, waaronder de behoefte aan meer transparantie van plannen. We kijken vol verwachting uit naar de nieuwe ontwikkelingen binnen het systeem van de Omgevingswet en hoe onze Fielders actuele cases gaan aanpakken die voortkomen uit deze nieuwe wetgeving.